Hiện tượng trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh xảy ra khi thức ăn từ dạ dày của em bé trào ngược lên thực quản, khiến em bé nhổ, nôn ra. Tình trạng này thường ít đi và ít nghiêm trọng hơn khi trẻ lớn. Tuy nhiên, nếu trẻ phát triển không tốt, nhẹ cân… thì trào ngược dạ dày là một dấu hiệu đáng lo ngại.

Tìm hiểu về chứng trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh

Trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh là hiện tượng thức ăn trong dạ dày trào ngược lên thực quản và miệng một cách tự động, thường được gọi là nôn trớ.

Theo thống kê, có khoảng 2/3 trẻ nhỏ gặp chứng trào ngược trước 1 tuổi và thường tự hết khi hệ tiêu hóa phát triển hoàn thiện hơn. Ban đầu, chứng này được xem như là một hiện tượng sinh lý bình thường và không gây hại gì cho bé vì nó chỉ xảy ra trong khoảng thời gian ngắn với tần suất ít. Tuy nhiên, sau 12 tháng tuổi, vẫn còn khoảng 5% bé tiếp tục bị trào ngược. Lúc này, nó đã chuyển thành một dạng bệnh lý và dễ gây ra các biến chứng nguy hiểm.

Nguyên nhân của trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh

Sau khi bé nuốt, thức ăn sẽ đi từ miệng xuống thực quản rồi vào dạ dày. Giữa thực quản và dạ dày có một cái “nút” đặc biệt (là các cơ thắt thực quản) có tác dụng đóng thức ăn không cho chúng trở lại thực quản khi dạ dày co bóp. Nếu nút này gặp vấn đề khiến dạ dày và thực quản thông với nhau làm cho thức ăn bị dội lên trên, nhất là khi dạ dày co bóp.

Với trẻ sơ sinh, dạ dày nằm ngang ở vị trí cao hơn người lớn, các “nút” chưa phát triển hoàn thiện nên thỉnh thoảng bị hở ra khiến thức ăn bị trào ngược.

Mẹ cũng là nguyên nhân dẫn đến chứng này khi cho trẻ bú sai tư thế. Phần lớn trẻ bị nôn trớ là do bú quá nhanh và một vài trường hợp vừa mới bú xong thì đặt nằm xuống ngay hoặc trẻ dùng thức ăn không thích hợp nên gây dị ứng. Ban đầu, những sai lầm ấy sẽ gây ra chứng trào ngược dạ dày (trớ sữa sinh lý – GER) ngoài ra nếu lặp lại trong một thời gian dài thì sẽ dẫn đến bệnh lý trào ngược dạ dày (GERD)

Bên cạnh đó, thức ăn của trẻ thường là dạng lỏng nên dễ dàng lọt qua khe hở ở cơ thắt giữa thực quản và dạ dày.

Ngoài ra trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh còn xảy ra do trẻ bị mắc một số bệnh như viêm loét dạ dày, bại não, nhiễm trùng toàn thân.

Các loại trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh

Bệnh trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em có nguy hiểm hay không phụ thuộc vào loại bệnh trẻ mắc phải, gồm:

Dạng sinh lý

Thường xảy ra với trẻ sơ sinh bị trớ sữa, tuy nhiên trẻ không bị khò khè, nhanh khỏi và vẫn lên cân đều. Đa phần đây đều là dấu hiệu trào ngược dạ dày sinh lý. Bệnh không nghiêm trọng, giảm dần theo thời gian, thường gặp ở trẻ nhỏ hơn 1 tuổi.

Dạng bệnh lý

Trẻ có dấu hiệu trớ sữa, gầy gò, suy dinh dưỡng, tăng cân chậm và nhiều dấu hiệu liên quan về hô hấp. Đây thường là những biểu hiện của bệnh trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh theo dạng trào ngược bệnh lý. Cha mẹ nên cho trẻ đi khám chuyên khoa nhi để được các bác sĩ tư vấn và có phương pháp điều trị kịp thời.

Triệu chứng, dấu hiệu nhận biết trẻ em bị trào ngược dạ dày

Bệnh trào ngược dạ dày (GRED) rất dễ bị nhầm lẫn với chứng trào ngược dạ dày (GER), chính vì thế cha mẹ cần đặc biệt chú ý đến triệu chứng của trẻ. Khi trẻ mắc bệnh trào ngược dạ dày thì sẽ hiện ra những dấu hiệu sau:

Quấy khóc

Sốt cao

Cáu kỉnh trong và sau khi ăn

Tiêu chảy kéo dài, phân có lẫn máu

Ho (đặc biệt là sau khi ăn)

Trẻ hay cong lưng: theo phản xạ tự nhiên, trẻ hay cong lưng để làm giảm cảm giác phức tạp chịu do trào ngược dạ dày dẫn đến.

Thường xuyên nôn ói

Dịch nôn có gam màu xanh hoặc vàng, nếu nặng hơn thì có tông màu như bã cà phê và lẫn một ít máu.

Thở khò khè hoặc khó thở. Đây là triệu chứng nguy hại vì có thể gây ra trường hợp tím tái, ngưng thở.

Sụt cân, chậm tăng lên cân. Bên cạnh đó trong một số trường hợp trẻ có thể mắc chứng dôi thừa cân, béo phì vì thể tích dạ dày bị giãn ra do tiếp nhận một lượng lớn thức ăn.

Biến chứng trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh

Thông thường trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh không ảnh hưởng nhiều tới bé nhưng trong một số trường hợp chúng cũng có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như:

Viêm thực quản: Trào ngược dễ rất gây viêm thực quản khiến bé bị đau và gặp khó khăn trong việc ăn uống, bé dễ bị chán ăn, sút cân, còi cọc, suy dinh dưỡng.

Các bệnh về hô hấp: Trào ngược còn ảnh hưởng tới hệ hô hấp của trẻ. Bé dễ bị ho, khò khè kéo dài, giọng bị khàn do dây thanh quản bị axit trong dạ dày tràn vào vùng hầu hỏng. Nếu thức ăn rơi vào khí quản trôi xuống phổi còn khiến bé dễ bị viêm phổi, nhiễm trùng phổi. Theo một nghiên cứu khoa học, bé bị trào ngược có nguy cơ mắc bệnh hen suyễn cao hơn những bé khác.

Thức ăn rơi vào tai, mũi do trào ngược có thể gây viêm tai, viêm xoang. Nếu bé nằm ngủ mà xảy ra trào ngược, bé có thể bị tắc thở, dẫn đến tử vong.

Ung thư: Viêm thực quản do trào ngược khiến barret thực quản thay đổi bất thường lớp tế bào, thực quản khít chặt gây khó khăn cho thức ăn trôi xuống có thể là nguyên nhân gây ung thư thực quản ở trẻ em.

Chữa bệnh trào ngược dạ dày ở trẻ

Bất kỳ bệnh lý nào ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nhắn thì việc dùng thuốc Tây luôn là chọn lựa sau cuối vì cơ thể trẻ còn quá non nớt và mẫn cảm. Nếu thật sự quan trọng, bác sĩ sẽ khuyên điều trị bằng các loại thuốc có chứa alginates, thuốc ức chế bơm proton (PPI) và thuốc kháng thụ thể H2. Tuy nhiên, các thành phần hóa học có trong thuốc sẽ ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, gan, thận và tăng lên nguy cơ kháng thuốc.

Còn theo quan điểm của tạp chí Đông y thì khi thân thể sinh bệnh ắt trong tự nhiên sẽ có cái khắc chế. Thuốc sản xuất theo giải pháp Đông y từ xưa đến nay mang tính an toàn rất cao, phù hợp với mọi đối tượng. Mặc dù vậy, những bài thuốc Đông y dùng để chữa bệnh trào ngược dạ dày cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nhắn vẫn chưa phổ biến. Phần lớn cha mẹ thường e dè khi lựa chọn thuốc Đông y để chữa trị bệnh cho con

Chăm sóc và phòng ngừa trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh

Nếu trào ngược dạ dày sinh lí thì không cần điều trị vì đây chỉ là biểu hiện trong giai đoạn đầu đời của trẻ, sẽ tự khỏi. Nhưng nếu hội chứng đã phát triển thành bệnh lý thì bố mẹ nên điều trị để bé thoát khỏi cảm giác khó chịu, tránh nguy cơ mắc biến chứng nguy hiểm.

✪ Thay đổi cách cho ăn

Theo idpas.org Nếu một đứa trẻ khỏe mạnh, phát triển tốt nhưng được nghi ngờ bị trào ngược dạ dày thực quản, việc xét nghiệm cũng như điều trị không thực sự cần thiết. Trong nhiều trường hợp, bác sĩ chỉ cần gợi ý bố mẹ thay đổi cách ăn cũng có thể làm thuyên giảm các triệu chứng. Bố mẹ có thể thực hiện như sau: 

– Đối với trẻ chưa ăn dặm (trẻ dưới 4-6 tháng tuổi)

Bố mẹ cho trẻ bú nhiều lần, thời gian cho trẻ bú hợp lý là 2 giờ sau lần bú trước. Sau khi cho bú, cho trẻ đứng từ 10-20 phút. Cần lưu ý cho trẻ bú đúng tư thế, ngậm đúng cú để hạn chế bé nuốt hơi vào bụng.

Đối với những trẻ thường dùng bình bú, bố mẹ xem thử kích thước tia sữa đã phù hợp với bé hay chưa.

– Đối với trẻ ăn dặm

Bố mẹ nên chia thành nhiều bữa ăn nhỏ trong ngày. Nên cho trẻ ăn 1.5-2 giờ/ lần.

Hạn chế cho trẻ ăn đồ ăn chứa nhiều chất béo.

Thêm 1 muỗng bột ngũ cốc và khoảng 50g sữa bột hoặc sữa vắt từ bầu sữa mẹ vào bình. Nếu như dung dịch pha đặc quá, bạn có thể thay đổi kích thước núm vú hoặc cắt núm vú thành chữ “X” nhỏ.

Thường xuyên vỗ nhẹ bé trong quá trình ăn để tránh hiện tượng trớ sữa.

Nếu nghi ngờ trẻ nhạy cảm với protein thì hãy cho bé dùng sữa công thức protein phân hủy từ 2-4 tuần. Loại protein chữa trong sữa này có tác dụng ngăn ngừa tình trạng trớ sữa cũng như khiến cho trẻ “dễ tiêu”.

Không cho trẻ bú quá mức hoặc ăn thức ăn quá đặc vì dễ gây hiện tượng táo bón, giảm hấp thu hàm lượng canxi trong sữa.

✪ Cho trẻ bú đúng cách

Bố mẹ cần điều chỉnh tư thế bú của trẻ cho hợp lý, tránh tình trạng sữa xuống quá nhanh. Thời gian cho trẻ bú hợp lý là 2 giờ sau lần bú trước. Sau khi cho bú, cho trẻ đứng từ 10-20 phút.

Hạn chế cho bé ngậm vú giả nhiều. 

✪ Giúp bé ợ hơi trong trong hoặc sau khi bú

Các bà mẹ nên làm điều này khi bé bú hết một bên ngực hoặc bú hết 50 ml sữa trong bình. Cách thực hiện đơn giản như sau: mẹ cho bé ngồi thẳng trên đùi, để bé hơi ngả người ra trước, dùng 1 tay đỡ cằm, tay còn lại vỗ nhẹ vào lưng. Với cách trên, bé sẽ ợ hơi dễ dàng, tránh khó chịu sau khi bú xong.

✪ Kê cao đầu bé khi ngủ

Khi cho bé ngủ, bố mẹ kê đầu bé cao hơn phần thân một tí. Như vậy sẽ tránh tình trạng trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ nhỏ.

✪ Tạo tâm lý thoải mái cho bữa ăn

Không tạo áp lực, căng thẳng cho trẻ mỗi bữa ăn. Thay vào đó, bố mẹ hãy giúp trẻ hứng thú với việc ăn uống bằng cách kể chuyện cười, tạo hình đồ ăn ngộ nghĩnh. Tránh giục giã, quát tháo trẻ vì ăn chậm, ăn ít.

Trên đây là một số thông tin về bệnh trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh. Hy vọng bài viết sẽ hữu ích với những bậc làm cha làm mẹ con mắc chứng bệnh trên.

Nguồn: Vcep Sức khoẻ