Đau khớp gối là một trong những bệnh lý xương khớp phổ biến, thường gặp ở những người cao tuổi và cũng có thể xảy ra với người trung niên, trẻ tuổi. Bệnh gây ra những cơn đau nhức khó chịu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng vận động và chất lượng cuộc sống hàng ngày. Nếu không sớm nhận biết các triệu chứng, nắm bắt được nguyên nhân và có hướng điều trị kịp thời, người bệnh sẽ có nguy cơ đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm như đau đầu gối dai dẳng, hạn chế vận động, thậm chí là biến dạng khớp, teo cơ và bại liệt suốt đời.

Đau khớp gối là bệnh gì?

Theo Lương Y Đỗ Minh Tuấn Nhà thuốc Đỗ Minh Đường Đau khớp gối là tình trạng liên quan đến cơn đau xảy ra ở trong và xung quanh khớp gối. Đau khớp gối có thể gây ra bởi những vấn đề ở chính khớp gối hoặc ảnh hưởng từ mô mềm, dây chằng, gân, túi hoạt dịch bao quanh đầu gối.

Mức độ nghiêm trọng của cơn đau đầu gối có thể rất khác nhau. Một số người có thể cảm thấy chỉ đau một thoáng nhẹ, trong khi những người khác có thể bị đau đầu gối suy nhược gây trở ngại cho hoạt động hằng ngày. Trong hầu hết các trường hợp, các biện pháp tự chăm sóc có thể giúp bạn đối phó với cơn đau đầu gối.

Một số nguyên nhân gây đau khớp gối thường gặp

Có nhiều nguyên nhân gây đau khớp gối, trong đó chủ yếu là do nhóm nguyên nhân cơ học và bệnh lý. Cụ thể:

Mắc bệnh lý xương khớp

Thoái hóa khớp gối

Đây là nguyên nhân gây đau khớp gối phổ biến nhất. Thoái hóa khớp gối là tình trạng sụn khớp và xương dưới sụn bị hư hại, kèm theo các phản ứng viêm và giảm thiểu lượng dịch khớp khiến người bệnh cảm thấy đau nhức.

Khi bị thoái hóa khớp gối, người bệnh sẽ thấy đau nhức thường xuyên và kéo dài. Kèm theo đó là các biểu hiện phát ra tiếng lục cục khi di chuyển hoặc cứng khớp vào buổi sáng…

Viêm khớp gối

Cũng như thoái hóa khớp, viêm khớp gối xảy ra do va chạm, tổn thương hay sự bào mòn sụn khớp mà không được điều trị và chăm sóc đúng cách. Từ đó dẫn tới tình trạng viêm, sưng đau, đặc biệt là khi vận động mạnh hoặc thay đổi thời tiết.

Viêm bao hoạt dịch

Bệnh khiến túi hoạt dịch không thể tiết lượng dịch nhầy như bình thường để bôi trơn, giúp khớp hoạt động trơn tru. Nếu sản xuất lượng dịch nhầy quá ít thì sẽ gây khô khớp, ngược lại khi tiết quá nhiều sẽ làm tràn dịch khớp.

Viêm khớp dạng thấp

Đây cũng là một trong những bệnh gây đau khớp gối thường gặp. Viêm khớp dạng thấp là bệnh tự miễn và có tính chất đau đối xứng. Lúc này, bạn có thể bị viêm nhiễm và đau đớn cả 2 gối cùng các khớp khác.

Bệnh gút

Đối với bệnh nhân bị gút thì đau khớp gối là một triệu chứng thường gặp do tinh thể urat lắng đọng tại khớp, gây viêm đau dữ dội. Trong một số trường hợp, hạt tophi ở khu vực khớp gối chèn ép lên dây thần kinh cảm giác, gây ra cơn đau.

Nguyên nhân cơ học

Chấn thương gối

Các ngoại lực tác động do chơi môn thể thao đối kháng (bóng đá, nhảy cao, điền kinh…), tai nạn… làm tổn thương dây chằng, sụn, gân quanh khu vực đầu gối và dẫn đến tình trạng đau. Những người thường xuyên làm công việc đòi hỏi phải dùng tới khớp gối nhiều như ngồi xổm, leo cầu thang… trong nhiều giờ, khiến khớp phải chịu lực quá tải, gây tê mỏi.

Bên cạnh đó, việc ít tập luyện thể dục khiến cho các khớp thiếu linh hoạt và có nguy cơ cao bị thoái hóa khớp. Ngược lại, người tập luyện với cường độ cao cũng dễ bị đau khớp gối.

Tuổi cao

Đây là yếu tố hàng đầu khiến người cao tuổi bị đau khớp gối. Nguyên nhân là do sự lão hóa theo thời gian, các khớp bị yếu dần, dễ tổn thương, gây nên hiện tượng đau mỏi đầu gối. Tuy nhiên, mức độ thoái hóa nhanh hay chậm còn phụ thuộc vào cơ địa của mỗi người. Khi khớp đầu gối bị thoái hóa, các bộ phận như: sụn, dây chằng, gân, cơ bắt đầu yếu dần, dễ bị viêm nhiễm.

Thừa cân, béo phì

Thừa cân, béo phì cũng là nguyên nhân gây đau đầu gối do khớp gối bị quá tải do phải chịu áp lực do gánh trọng lượng lớn của cơ thể trong thời gian dài.

Triệu chứng đau khớp gối thường gặp

Dưới đây là các triệu chứng cho thấy đầu gối của bạn đang bị tổn thương, để xác định mức độ tổn thương còn phụ thuộc và nguyên nhân. Một số triệu chứng bạn sẽ cảm thấy ở đầu gối như:

Cảm thấy đau nhức ở đầu gối

Nhìn thấy đầu gối bị sưng

Đầu gối nổi đỏ, khi chạm vào cảm thấy ấm;

Cảm thấy khô cứng khớp gối khi ngủ dậy hoặc ngồi lâu

Nghe tiếng lạo xạo trong khớp khi di chuyển đặc biệt là lên xuống cầu thang

Khớp gối bị biến dạng

Đầu gối không còn cảm giác

Khó duỗi thẳng hoặc uốn cong đầu gối

Khi nào bạn cần đi khám bác sĩ?

Bạn nên đi khám ở các cơ sở ý tế gần nhất nếu bạn nhận thấy những triệu chứng sau:

Không đứng hay di chuyển được. Đầu gối của bạn không chịu được trọng lượng cơ thể hoặc cảm thấy như đầu gối của bạn không ổn định.

Có dấu hiệu đầu gối sưng to

Nhìn thấy biến dạng ở chân hoặc đầu gối

Bị sốt, ngoài ra còn đỏ, đau và sưng ở đầu gối

Không thể duỗi thẳng hoặc co lại đầu gối của bạn

Bị đau đầu gối nghiêm trọng liên quan đến chấn thương

Các biện pháp chẩn đoán khi bị đau khớp giối

Ngay khi nhận thấy mình có những dấu hiệu của viêm đau khớp gối, người bệnh nên đi khám sớm để nắm bắt được tình trạng bệnh và hướng điều trị kịp thời.  Để chẩn đoán bệnh, các bác sĩ sẽ có thể tiến hành những biện pháp sau:

Khám lâm sàng: Người bệnh sẽ được thăm hỏi về các triệu chứng đang gặp phải và thực hiện khám xác định tầm vận động của khớp, sự biến dạng khớp

Thực hiện một số xét nghiệm cơ bản: Bao gồm xét nghiệm tế bào máu ngoại vi, xét nghiệm chức năng gan, thận, tốc độ máu lắng, protein phản ứng C (CRP), xét nghiệm định lượng yếu tố dạng thấp, anti CCP…

Chụp X-quang: Chụp X-quang khớp sẽ giúp bác sĩ nhanh chóng phát hiện các biến đổi về cấu trúc của khớp. Ngoài ra người bệnh còn có thể được chỉ định chụp X-quang tim phổi, điện tâm đồ.

Chụp xạ hình xương: Phương pháp này sẽ cho biết những thay đổi của hình dạng xương khớp, đồng thời có thể phát hiện ra các rối loạn về chuyển hóa.

Các phương pháp điều trị đau khớp gối

Theo idpas.org Để có biện pháp điều trị đau khớp gối hiệu quả, trước hết người bệnh cần tiến hành thăm khám và thực hiện kiểm tra như: chụp X-quang, chụp CT, siêu âm… Từ đó, xác định chính xác nguyên nhân và mức độ bị tổn thương. Căn cứ vào đó, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Nếu nguyên nhân là do các tác nhân cơ học (mang vác vật nặng, chơi thể thao, ngồi làm việc ở một tư thế trong thời gian dài…) thì người bệnh cần điều chỉnh lại chế độ sinh hoạt, vận động phù hợp, làm việc vừa sức. 

Theo các chuyên gia, khoảng 80% nguyên nhân đau khớp gối là do bệnh xương khớp. Đây đều là những bệnh mạn tính, rất khó để chữa khỏi hoàn toàn. Do đó, người bệnh phải kết hợp nhiều phương pháp khác nhau. Khi bệnh ở giai đoạn đầu, các khớp chưa bị phá hủy, bác sĩ có thể chỉ định cho bệnh nhân một số loại thuốc điều trị cũng như thực hiện các bài tập vật lý trị liệu hỗ trợ điều trị giảm đau, tăng tuần hoàn, phục hồi chức năng của khớp gối nhanh chóng, ngăn ngừa bệnh phát triển thành mạn tính. Cụ thể:

Thuốc tây hỗ trợ giảm đau khớp gối

Ưu điểm của thuốc tây là tác động vào triệu chứng bệnh, giảm các cơn đau cấp nhanh chóng, giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu. Căn cứ vào tình trạng bệnh mà bác sĩ kê đơn phù hợp.

Các loại thuốc thường được sử dụng như:

– Thuốc giảm đau thông thường như Paracetamol.

– Trường hợp không đáp ứng thì dùng phối hợp thuốc giảm đau chống viêm không steroid toàn thân (uống hoặc tiêm) hoặc bôi tại chỗ.

– Sử dụng Corticoid tiêm tại khớp, có khả năng chống viêm mạnh, ức chế miễn dịch, làm giảm nhanh các triệu chứng của bệnh.

– Một số loại thuốc giãn cơ, giảm đau thần kinh.

– Bổ sung thêm Glucosamin, Chondroitin, canxi… giúp tăng cường dưỡng chất cho sụn khớp, cải thiện khả năng vận động.

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc tây để điều trị cần có sự thăm khám và chỉ định cụ thể của bác sĩ, người bệnh không nên tự ý mua thuốc để uống. Tuy các thuốc này giúp giảm đau nhanh chóng nhưng thường tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ, ảnh hưởng tới chức năng gan, thận, hệ tiêu hóa…

Điều trị đau khớp gối tại nhà

Nghỉ ngơi

Hạn chế vận động để chấn thương có thời gian phục hồi đồng thời ngăn ngừa tổn thương thêm. Để giúp giảm sưng, hãy thử đặt chân bị thương lên gối hoặc ngồi trên ghế tựa và duỗi thẳng chân. Một hoặc hai ngày nghỉ ngơi có thể là tất cả những gì bạn cần cho một chấn thương nhẹ. Chấn thương nghiêm trọng hơn có thể cần thời gian phục hồi lâu hơn.

Chườm đá

Nước đá lạnh làm giảm cả đau và sưng. Nếu không có túi đá chuyên dụng bạn có thể dụng dụng một chiếc khăn mỏng bọc đá lại để chườm. Mặc dù liệu pháp chườm đá nói chung là an toàn và hiệu quả nhưng đừng chườm đá lâu hơn 20 phút mỗi lần vì nguy cơ tổn thương dây thần kinh và da của bạn.

Dầu gió hoặc Cao dán

Trong dầu gió hoặc cao dán có chứa chất metyl salixylat có tác dụng giảm đau. Đây là phương pháp hay được áp dụng

Nẹp đầu gối

Điều này giúp ngăn ngừa sự tích tụ chất lỏng trong các mô bị hỏng và duy trì liên kết và ổn định của đầu gối. Tìm kiếm một băng nén mà nhẹ, thoáng khí và tự dính. Nó phải đủ chặt để hỗ trợ đầu gối của bạn mà chặn lưu thông máu.

Trị đau khớp gối bằng đông y

Châm cứu

Nghiên cứu cho thấy rằng châm cứu có thể giúp giảm đau nhức khớp gối do thoái hóa khớp. Châm cứu là phương pháp điều trị thoái hóa khớp gối không cần dùng thuốc. Phương pháp này dùng kim châm vào các huyệt hoặc dùng mồi ngải cứu ấm lên các huyệt ở đầu gối.

Vật lý trị liệu

 Tăng cường cơ bắp xung quanh đầu gối của bạn sẽ làm cho nó ổn định hơn. Bác sĩ của bạn có thể đề nghị bạn tập vật lý trị liệu hoặc các bài tập tăng cường sức chịu đựng của đầu gối dựa trên tình trạng cụ thể gây ra cơn đau của bạn.

Vận động thể chất

Nếu bạn hoạt động thể chất hoặc luyện tập một môn thể thao, bạn có thể cần các bài tập để điều chỉnh các động tác có thể ảnh hưởng đến đầu gối của bạn. Nên thiết lập kỹ thuật tốt khi chơi thể thao hoặc hoạt động thể chất. Ngoài ra các bài tập để cải thiện tính linh hoạt và cân bằng cho đầu gối của bạn cũng rất quan trọng.

Đau khớp gối có nên đi bộ?

Tập luyện thể dục thể thao là điều cần thiết để duy trì cơ thể khỏe mạnh tuy nhiên nên tham khảo ý kiến bác sĩ nếu để có những bài tập phù hợp với tình trạng bệnh của bạn.

Các bài tập nhẹ nhàng có thể rất hữu ích cho những người bị viêm khớp, đặc biệt nếu bạn bị cứng hoặc đau ở đầu gối, hông hoặc lưng. Đi bộ thường xuyên có thể giúp cải thiện khả năng di chuyển và phạm vi chuyển động của các khớp.

Yoga và thái cực quyền khá có ích cho người bị đau khớp gối. Đã có nhiều nghiên cứu cho thấy luyện tập yoga và thái cực quyền có thể đẩy lùi cơn đau thoái hóa khớp.

Lối sống cho người bị đau khớp gối

Lời khuyên bác sĩ Lê Thị Phương Đau khớp gối có thể gây khó khăn trong việc đi lại, chạy, hoặc thậm chí đau khi co, duỗi chân. Tuy nhiên, một lối sống lành mạnh bao gồm tập thể dục thể thao thường xuyên, thay đổi các thói quen gây đau, cùng với một chế độ dinh dưỡng hợp lý có thể cải thiện tình trạng đau đầu gối của bạn mà không cần dùng thuốc.

Vận động thường xuyên giúp cơ bắp được dẻo dai, tăng cường sức chịu đựng của đầu gối, tuy nhiên nên chọn những bài tập nhẹ nhàng phù hợp với tình trạng của bạn

Dinh dưỡng hợp lý tránh tăng cân gây thêm áp lực lên đầu gối, ngoài ra việc bổ sung các chất tốt cho xương như vitamin nhóm B, canxi, megie và các chất chống oxy hóa.

Nghiên cứu từ Viện Hàn lâm Khoa Học Hoa Kỳ đã chỉ ra rằng một số chất chống oxy hóa có trong thực phẩm giúp bảo vệ cơ thể khỏi những gốc tự do từ các loại bênh viêm khớp giúp làm chậm tiến trình thoái hóa khớp và giảm đau.

Chế độ ăn uống cho người bị đau khớp gối

Chế độ dinh dưỡng cũng là một trong những yếu tố ảnh hưởng tới triệu chứng đau khớp gối. Bạn cần lưu ý.

Ăn gì tốt cho người bị đau khớp gối?

         Cá: Cá biển, đặc biệt là cá thu, cá hồi, cá trích, cá tuyết…. giàu axit béo omega-3 có tác dụng chống viêm, giảm đau, giảm cứng khớp.

          Nước cam: Cam là thực phẩm cung cấp vitamin C hàng đầu giúp bảo vệ cơ thể chống lại viêm xương khớp tốt nhất.

        Cải bó xôi: Các loại rau xanh, đặc biệt là cải bó xôi là thức ăn tốt cho người bị đau khớp gối, giúp giảm đau, giảm sưng viêm.

          Hành tây: Người bị đau khớp gối nên bổ sung hành tây trong bữa ăn của mình, bởi chúng giàu Flavonoid có đặc tính kháng viêm mạnh.

          Nghệ vàng và gừng: Các nhà nghiên cứu đã phát hiện 2 gia vị truyền thống này vừa có tác dụng giảm đau lại kháng viêm. 

Đau khớp gối kiêng ăn gì?

– Người mắc bệnh xương khớp nên hạn chế chuối tiêu, cà ghém, dưa muối, thịt chó…

– Giảm muối, hạn chế đồ ngọt vì chúng chứa nhiều đường và hàm lượng photpho cao.

– Kiêng thực phẩm giàu photpho như nội tạng động vật, thịt đã qua chế biến.

– Tránh xa đồ ăn nhanh, thức ăn chiên quá kĩ, nhiều dầu mỡ.

– Hạn chế thịt bò, thịt gà (chỉ nên ăn 1-2 lần/tuần).

– Riêng đối với đau khớp gối do bệnh gút cần lưu ý kiêng ăn các loại đậu, cây họ đậu, măng tây, súp lơ, nấm…

Khi triệu chứng đau khớp gối kéo dài, không có dấu hiệu thuyên giảm, bạn cần tới cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám sớm và có biện pháp điều trị kịp thời. Bên cạnh đó, việc duy trì chế độ ăn uống khoa học, vận động, nghỉ ngơi hợp lý sẽ giúp bạn cải thiện tình trạng đau nhức, trở lại sinh hoạt bình thường.

Nguồn: Vhea Việt Nam - Sức khoẻ cộng đồng