Sốt rét là một bệnh truyền nhiễm do ký sinh trùng Plasmodium gây nên và do muỗi Anophenles truyền từ người bệnh sang người lành. Mọi người đều có thể mắc bệnh nếu sống hoặc có qua lại vùng rừng núi nơi có sốt rét lưu hành và bị muỗi Anophenles đốt. Các triệu chứng có thể thay đổi từ nhẹ đến nặng tùy thuộc vào loại ký sinh trùng người bệnh nhiễm phải, sức khỏe và tình trạng nhiễm của người bệnh. Bệnh sốt rét khi xuất hiện, nếu không có những biện pháp ngăn chặn kịp thời trong cộng đồng sẽ gây nên dịch sốt rét.
Tỉnh Ninh Bình là một trong 25 tỉnh/thành phố đã đạt tiêu chí, hồ sơ xác nhận loại trừ bệnh sốt rét do Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương ban hành tại Quyết định số 1987/QĐ-VSR ngày 23/12/2019. Nhiều năm qua, thực hiện tốt công tác dự phòng giúp tỉnh Ninh Bình không có trường hợp người mắc bệnh do sốt rét và không có nguy cơ xảy ra dịch trên địa bàn tỉnh. Từ đầu năm đến nay, các hoạt động phòng chống sốt rét quay trở lại được duy trì, thường xuyên tại tuyến cơ sở. Để duy trì kết quả đạt được và thực hiện giai đoạn phòng ngừa sốt rét quay trở lại sau khi loại trừ, duy trì các hoạt động giám sát thường xuyên nhằm phát hiện sớm các trường hợp bệnh sốt rét nhập cảnh từ các quốc gia, các địa phương đang lưu hành bệnh sốt rét để điều trị kịp thời và ngắt đường lây truyền. Trường hợp xuất hiện ổ bệnh sẽ được điều tra, phân loại và xử lý ổ bệnh như trong giai đoạn loại trừ sốt rét theo hướng dẫn giám sát và phòng, chống bệnh sốt rét. Truyền thông, giáo dục sức khỏe, phòng chống bệnh sốt rét ở những vùng nguy cơ và những đối tượng nguy cơ cao.
Khi thấy các triệu chứng của bệnh sốt rét, như: rét run, sốt nóng sau đó vã mồ hôi, hoặc cảm thấy ớn lạnh, gai rét, cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và điều trị kịp thời...
Biểu hiện của bệnh sốt rét có thể thay đổi từ nhẹ đến nặng tùy thuộc vào nhiều yếu tố: Loại ký sinh trùng mắc phải, tình trạng miễn nhiễm của ký chủ, cơ địa ký chủ như thai nghén, suy dinh dưỡng… Thời kỳ ủ bệnh sốt rét là thời gian từ khi bị nhiễm ký sinh trùng cho đến khi xuất hiện các triệu chứng lâm sàng đầu tiên. Thời gian này trung bình từ 9-30 ngày thay đổi tùy theo từng chủng loại ký sinh trùng sốt rét.
Biểu hiện lâm sàng của bệnh sốt rét bao gồm các cơn sốt điển hình trải qua 3 giai đoạn: rét run, sốt cao, vã mồ hôi. Một cơn sốt thường kéo dài từ 2-8 giờ, ngoài cơn sốt người bệnh không có cảm giác bị bệnh. Ngoài ra, có thể có các triệu chứng đi kèm khác như: nhức đầu, mệt mỏi, suy nhược, buồn nôn, rối loạn ý thức nhẹ, đau cơ, rối loạn tiêu hóa… Đối với những người bị sốt rét lần đầu, kiểu sốt cơn điển hình thì không thường gặp, trong khi những triệu chứng đi kèm khác lại thường xuất hiện, làm cho chúng ta dễ nhầm lẫn với các bệnh khác như là bệnh sốt xuất huyết, cúm, nhiễm siêu vi… Trong khi đó, những người bị sốt rét thường xuyên sẽ có các triệu chứng thiếu máu, gan to, lách to, suy kiệt.
Bộ Y tế khuyến cáo, hiện nay, chưa có vắc xin phòng ngừa bệnh sốt rét, vì vậy việc phòng chống muỗi truyền bệnh vẫn được xem là biện pháp hữu hiệu nhất. Để không mắc bệnh sốt rét, cần tránh bị muỗi đốt, mọi người dân cần thực hiện các biện pháp sau: Thường xuyên ngủ màn, ngay cả ban ngày và màn cần được tẩm hóa chất diệt muỗi, phun hóa chất diệt muỗi. Đây là biện pháp tốt nhất để phòng bệnh sốt rét. Buổi tối khi làm việc phải mặc quần áo dài tay để phòng muỗi đốt, có thể sử dụng hương xua muỗi, dùng vợt, lồng bắt muỗi, thoa kem chống muỗi. Cần vệ sinh môi trường xung quanh nơi ở, loại bỏ những nơi trú ẩn của muỗi như phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh, sắp xếp vật dụng trong nhà ngăn nắp, sạch sẽ, quần áo phải được xếp gọn gàng không nên treo hay móc quần áo trên tường làm chỗ cho muỗi đậu... Người dân cũng có thể làm cửa lưới, mành rèm chống muỗi ở các cửa sổ để giảm tối đa sự xâm nhập của muỗi vào nhà. Ngoài ra, có thể trồng hoặc đặt những loại cây như cây sả, cây húng thơm, hương thảo, cúc vạn thọ trong nhà, sân vườn… Chúng vừa thân thiện với môi trường, không gây độc hại cho sức khỏe lại giúp phòng chống và xua đuổi muỗi hiệu quả. Những người đi làm ở vùng rừng núi cần mang theo màn để ngủ, trước khi đi nên đến cơ sở y tế để được cấp thuốc uống phòng và khi trở về từ vùng rừng núi nên đến cơ sở y tế để được khám, xét nghiệm, nếu bị bệnh sốt rét sẽ được điều trị kịp thời./.
CN.CKI Lương Thị Thu Hường
Phó Trưởng khoa: KST- CT CDC Ninh Bình