Nhiều báo cáo khoa học cho thấy các kết quả nghiên cứu đang mở ra những cơ hội mới trong dự phòng và điều trị căn bệnh này...

Thuốc ức chế Tat điều trị HIV/AIDS

Tat là chữ viết tắt của Transactivator là một gene điều hòa có tác dụng thúc đẩy sự sinh sản của virut HIV. Đây là thành tố rất quan trọng, không có nó thì HIV hoàn toàn không nhân lên được. Thuốc Tat nhắm đến 1 loại protein có tên là HIV-1 Tat, được biết đến với vai trò quan trọng trong việc nhân lên của virut HIV. Loại thuốc mới tăng cường phản ứng của hệ thống miễn dịch với protein này, có tác dụng “khóa” chúng lại khiến virut HIV không thể sao chép được.

Trung tâm Nghiên cứu AIDS của Viện Y tế quốc gia Ý (ISS) đã công bố kết quả một nghiên cứu được thực hiện tại 8 trung tâm nghiên cứu lâm sàng ở Ý. Sau thử nghiệm đợt 1, 92 tình nguyện viên bước vào dùng thuốc đợt 2, kéo dài suốt 8 năm. Kết quả cho thấy, việc sử dụng thuốc ức chế Tat trên các bệnh nhân dùng thuốc kháng virut (ARV) đã làm giảm đáng kể lượng virut tiềm ẩn so với chỉ điều trị bằng ARV đơn thuần.

Nghiên cứu cũng chỉ ra thuốc ức chế Tat mới khi sử dụng kèm với thuốc kháng virut truyền thống (ARV) được kỳ vọng sẽ có tác dụng mạnh hơn so với liệu pháp chỉ dùng ARV. Kết quả lâm sàng mới nhất cho thấy bệnh nhân được điều trị bằng cả thuốc kháng ART và thuốc ức chế Tat đã ghi nhận sự giảm mạnh nồng độ DNA pro-virus trong máu. Tải lượng HIV của tình nguyện viên tham gia giảm hơn 80%, xuống dưới 50 bản sao/ml máu. Đáng chú ý, phản ứng này xảy ra với tốc độ trung bình cao gấp 4 - 7 lần so với quan sát ở những bệnh nhân được điều trị bằng liệu pháp ARV bình thường.

Có thể nói, sự ra đời của một loại thuốc mới mở ra hướng điều trị mới và cơ hội mới trong điều trị cho người nhiễm HIV. Tuy nhiên, đây mới là nghiên cứu công bố lâm sàng của các nhà khoa học Ý. Từ đây đến khi đưa thuốc được thử nghiệm thành công ra áp dụng rộng rãi chắc chắn cần có thời gian và về nguyên tắc, những thuốc mới ra đời có giá thành rất đắt, do vậy, không phải mọi người dễ dàng tiếp cận được ngay. Trong khi chờ cơ hội phát minh và ứng dụng các thuốc mới và biện pháp mới, người nhiễm HIV cần đến ngay các cơ sở y tế để được điều trị ARV kịp thời.

Que cấy thuốc kháng HIV dự phòng lây nhiễm HIV

Việc sử dụng thuốc kháng virut (ARV) để dự phòng lây nhiễm HIV tức sử dụng thuốc kháng virut uống hàng ngày ở người chưa nhiễm HIV nhưng có nguy cơ cao lây nhiễm HIV nhằm dự phòng lây nhiễm HIV mà chúng ta quen gọi là PrEP đã và đang được triển khai tại nhiều nước trên thế giới và Việt Nam hiện đang triển khai tại 11 tỉnh có gánh nặng bệnh tật cao. Đây là loại thuốc viên chứa 2 loại thuốc kháng virut. Thuốc dùng đường uống nên khi vào cơ thể, thuốc hấp thu nhanh và cũng bị đào thải khá nhanh. Để duy trì thuốc ARV trong máu với một nồng độ đủ ức chế virut, cần phải uống bổ sung hàng ngày, mỗi ngày 1 viên và người dùng có thể ngừng sử dụng thuốc khi không còn nguy cơ lây nhiễm HIV.

Tại Hội nghị quốc tế về AIDS lần thứ 10, một nhóm nhà khoa học vừa công bố đang thử nghiệm loại thuốc với tên gọi MK-8591. Về bản chất cũng là thuốc kháng virut (ARV) để điều trị dự phòng trước lây nhiễm HIV (PrEP). Tuy nhiên, nó được thử nghiệm dưới dạng que cấy như dạng que diêm. Khi cấy que có thuốc này vào dưới da, thuốc ARV sẽ được giải phóng từ từ và duy trì một nồng độ thuốc trong máu đủ dự phòng để một người không bị nhiễm HIV.

Đây là một nghiên cứu lâm sàng đang được thử nghiệm. Người ta thử nghiệm sản xuất các loại que cấy có hàm lượng thuốc khác nhau, từ đó, thời gian có hiệu lực dự phòng lây nhiễm HIV của que cấy kéo dài khác nhau. Hiện có que cấy thử nghiệm có tác dụng kéo dài 1 năm, sau 1 năm mới cần thay que mới.

Với kết quả này, hy vọng các nhà khoa học có thể tạo ra một cách tiếp cận mới để ngăn chặn HIV một cách hiệu quả và cũng mở ra cho người sử dụng một lựa chọn mới. Thay vì người sử dụng phải uống thuốc hàng ngày thì người ta chỉ cần cấy 1 que có thể dự phòng được nhiều tháng hoặc hàng năm.

Lê Lành (Theo Suckhoedoisong.vn)