I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Máu toàn phần và thành phần của máu là các huyết phẩm rất tốt được sử dụng trong điều trị nhiều bệnh nội khoa về máu, phẫu thuật và để hồi sức đối với bệnh nhân mất máu nặng, mất máu cấp. Hiện nay chưa có loại nào có thể thay thế được máu, muốn phát huy tốt tác dụng của truyền máu thì phải có chỉ định đúng đắn và phải tuân thủ đúng các nguyên tắc truyền máu, có nhiều loại chế phẩm máu đang được sử dụng như máu tươi, máu toàn phần dự trữ, hồng cầu khối, hồng cầu rửa, tiểu cầu khối, bạch cầu cô đặc, các yếu tố đông máu, plasma mỗi loại được chỉ định trong các trường hợp cụ thể.

Như vậy truyền máu hoàn hồi (máu tự thân) tức là trả lại máu cho người bệnh. Đây là kỹ thuật đơn giản tiện ích và nhiều cơ sở y tế có triển khai phẫu thuật cũng có thể thực hiện được đặc biệt hơn nữa trong phẫu thuật nội soi mà truyền máu hoàn hồi sẽ góp phần thành công trong phẫu thuật cũng như cấp cứu kịp thời hơn. Vấn đề là thu gom máu như thế nào kỹ thuật phải đơn giản, dễ thực hiện, hơn nữa phải đảm bảo vô khuẩn thật tốt để khi truyền máu hoàn hồi được an toàn và hiệu quả. Hiện nay tại bệnh viện Sản Nhi tỉnh Ninh Bình hàng năm có khoảng gần 400 ca phẫu thuật nội soi trong đó có phẫu thuật nội soi chửa ngoài tử cung vỡ có nhiều máu trong ổ bụng chiếm khoảng từ 6%-8% số bệnh nhân  phẫu thuật nội soi, lượng máu chảy trong ổ bụng do vỡ khối chửa trong ổ bụng. Những trường hợp như này trước đây chúng tôi chỉ có tiến hành mổ mở để lấy máu lọc và truyền hoàn hồi. Trước hoàn cảnh như vậy trong phẫu thuật nội soi chúng tôi đã lấy được máu đó để truyền hoàn hồi thì sẽ có lợi cho bệnh nhân rất nhiều đồng thời giúp cho phẫu thuật thành công tốt hơn bên cạnh đó còn có những tiện lợi như:

Một là: Có máu để truyền ngay  trong 15 phút, không phải bảo quản

Hai là: Máu tự thân sẽ an toàn hơn không phải thử chéo.

Ba là: Bệnh nhân được phẫu thuật nội soi có giá trị thẩm mĩ, giá trị kỹ thuật cao hồi phục sức khỏe nhanh chi phí thấp, ra viện sớm khi bệnh nhân phải mổ mở

Bốn là: Để tiền tiết kiệm trong tình hình hiếm máu đặc biệt những nhóm máu hiếm giúp giảm áp lực thiếu máu cho bệnh viện cũng như trong ngành y nói chung trong cấp cứu người bệnh.

II. TIÊU CHUẨN CỦA TRUYỀN MÁU HOÀN HỒI

Máu chảy từ các nội tạng được coi là sạch vô khuẩn như gan, lách, thận, các mạch máu trong chấn thương, chửa ngoài tử cung vỡ và không có tổn thương kèm như vết thương hở, tổn thương tạng rỗng

Trước đây những ca bệnh này muốn lấy máu truyền hoàn hồi thì phải mổ mở  như vậy vết mổ dài hơn , đau vết mổ hơn, điều trị hậu phẫu lâu hơn, giá trị thẩm mỹ kém hơn

Những trường hợp này nếu được phẫu thuật nội soi trước đây thì máu được hút qua ống hút của máy nội soi, lượng máu này không sử dụng được vì không vô khuẩn. Khi sử dụng ống hút mềm vô khuẩn lấy máu trong ổ bụng sẽ vô khuẩn được chống đông, lọc và truyền lại cho bệnh nhân. Như vậy  người bệnh được thực hiện mổ nội soi và lấy được máu để truyền lại sẽ có hai lợi ích là

·       Giá trị của mổ nội soi

·       Có máu để truyền trả lại an toàn kịp thời

III. KỸ THUẬT THỰC HIỆN

1/ Để lấy máu tuyền hoàn hồi cần thêm những dụng cụ sau:

·       Túi đựng máu chuyên dụng có thuốc chống đông sẵn 250ml

·       Ống hút đầu đỏ vô khuẩn

·       Bát đựng máu vô khuẩn 1000 ml

·       Gạc vô khuẩn để lọc máu

·       Bộ dây truyền máu

·       Bơm hút 50 ml vô khuẩn

 2/ Các bước tiến hành lấy máu trong phẫu thuật nội soi chửa ngoài tử cung vỡ.

Bước một: Dụng cụ nội soi được tiệt khuẩn bằng dung dịch Cidex sau đó được tráng qua nước cất, lau khô bằng gạc vô khuẩn. (tránh tình trạng dị vật vào ổ bụng khi lấy máu truyền)

Bước hai:  Vào ổ bụng bằng 3 trocar kiểm tra và ước lượng máu trong ổ bụng về màu sắc, mức độ máu đông ước lượng máu phải trên 300 ml sẽ tiến hành lấy máu:

Bước ba: Tháo van của trocar nơi thấp nhất luồn ống hút mềm qua trocar vào ổ bụng sau đó dùng forceps qua trocar thứ hai đẩy nhẹ mạc nối lớn để tạo cho máu dồn vào nơi thấp nhất của ổ bụng và dùng forceps điều chỉnh cho ống hút vào nơi có máu để lấy dùng bơm hút 50 ml hút nhẹ nhàng máu sẽ chảy vào bơm và đẩy nhẹ nhàng vào bát đựng máu, tiếp theo tháo bơm hút máu sẽ tự chảy ra vì áp lực ổ bụng cao do bơm khí CO_2. Trong quá trình này nên chú ý điều chỉnh ống hút luôn ở vị trí thấp có máu  nếu ống hút tụt lên khí CO₂sẽ lọt vào ống hút máu sẽ không chảy nữa khi đó lại phải dùng bơm hút máu tiếp (lúc này trong bát nên có thuốc chống đông) chất chống đông  35 ml có sẵn trong túi đựng máu cho 250 ml máu.

Bước bốn: Lượng máu lấy được trong bát đựng máu đem ra lọc qua 8 lớp gạc sau đó cho vào túi đựng máu chuyên dụng và lấy 5ml máu gửi xét nghiệm tổng phân tích tế bào máu (thường có kết quả sau 5 phút) tiến hành truyền cho bệnh nhân ngay như quy trình truyền máu thông thường.

IV. NHỮNG CHÚ Ý KHI TIẾN HÀNH LẤY MÁU

Một là: Dụng cụ nội soi sau ngâm Dd Cidex được trang qua nước cất khi đưa ra sử dung cần dùng gạc vô khuẩn lau khô.

Hai là:  Bệnh nhân nằm trên bàn mổ nên ở tư thế cao đầu cao 30 độ để máu tự do dồn xuống thấp (tránh tình trạng máu dồn ở góc gan và góc lách).

Ba là: Khi cho ống hút vào trong ổ bụng dùng forceps gạt nhẹ mạc nối để không làm tắc ống dẫn.

Bốn là: Khi hút máu bằng bơm hút cần rút nhẹ nhành tránh làm vỡ hồng cầu sau hút lần đầu thì máu sẽ tự động chảy do áp lực ổ bụng cao.

Năm là: Chúng tôi thường cho chất chống đông vào máu được hút ra sau đó đem lọc và cho vào túi chuyên dụng để truyền như thường quy (trước khi truyền sẽ lấy 5ml gửi xét nghiệm làm tổng phân tích tế bào máu).

Trong tổng số 20 bệnh nhân được phẫu thuật nội soi chửa ngoài tử cung vỡ có 43 đơn vị máu được truyền hoàn hồi an toàn, bệnh nhân tiếp nhận máu tốt, không có tác dụng phụ nào. Các xét nghiệm tổng phân tích tế bào máu, số lượng hồng cầu nằm trong khoảng 3.100.000 đến 3.300.000, huyết sắc tố 90 – 100g.. Không phát hiện được gì bất thường trong các mẫu máu gửi xét nghiệm.

V. GIÁ TRỊ XÃ HỘI VÀ KINH TẾ:

1. Giá trị xã hội:

Có máu truyền kip thời trong cấp cứu người bệnh, an toàn không mắc bệnh lây qua máu, không phải thử chéo , không phải định nhóm máu .Vết mổ nhỏ  tính thẩm mỹ cao, ít đau vết mổ, xử dụng ít thuốc, ra viện nhanh

Giá trị kinh tế:

 Từ tháng 2 năm 2013 đến tháng 2 năm 2014 có 20 ca được mổ và thu gom 42 đơn vị máu  như vậy trung bình một ca có 2,1 đơn vị máu tính theo thời giá 01 đơn vị máu giá 530,000đ

·       Một ca được mổ nội soi tiết kiệm là 530.000 x 2,1 = 1.113.000 đ

·       Tổng 20 ca sẽ tiết kiệm là                 530.000 x 42 = 22.260.000 đ

Tác giả:               Bs Đinh Ngọc Thơm

Đồng tác giả:      Bs Phạm Cầm Kỳ